Maak plaats voor de mutanten!

Geschatte leestijd: 3 minuten

Het PFOS-verhaal leert ons dat onze Vlaamse bodems vol zitten met giftige, kankerverwekkende stoffen. Ze zijn kankerverwekkend omdat ze mutaties kunnen veroorzaken, kleine afwijkingen in genetisch materiaal zoals DNA. Ook bij planten komt dat voor. Kijk maar eens naar deze stinkende gouwe in het Bijgaardepark. Nooit eerder zag ik een plant met dubbele bloemen. ’t Is misschien mooi maar alleszins niet normaal. Zou dat kunnen komen van al die chemicaliën van de fabriek die hier vroeger stond? 

De fabrieksgrond werd gesaneerd op de goedkoopste en efficiëntste manier: de verontreinigde plekken werden afgedekt met ondoorlatende folie, en vervolgens opgehoogd met aarde. Dat zorgde meteen voor leuke niveauverschillen in het park. Maar de stinkende gouwe staat op een niet-verhoogde plaats. Er zal toch geen verontreinigd plekje overgeslagen zijn?

Mutagene chemicaliën worden ook bewust aangewend om nieuwe plantenvariëteiten te bekomen. De behandeling van zaadjes leidt tot willekeurige mutaties, en meestal levert dat mislukte, lelijke exemplaren op. Maar als er daar toevallig eentje bijzit die een plant oplevert met een nuttige eigenschap, dan wordt dat exemplaar verder opgekweekt tot een nieuw ras. Zo worden granen bekomen met grotere korrels, sla met krullende bladeren, of dubbelbloemige rozen. Heel wat van onze voedings- en siergewassen werden op deze manier geüpgraded. 

De spontane mutaties die in de natuur voorkomen, leiden meestal tot nadelen. Zo zullen witte raven veel sneller waargenomen worden door roofvogels, en hoogstwaarschijnlijk nooit aan voortplanting toekomen. Vandaar dat witte raven zo zeldzaam zijn. Maar als een mutatie toevallig wel een selectief voordeel oplevert, kan het gebeuren dat ze wordt doorgegeven aan de nakomelingen. Als de mutant bijvoorbeeld bloemen in een andere kleur vormt, en zich daardoor beter kan voortplanten dan zijn ongemuteerde soortgenoten omdat die andere bloemkleur meer bestuivende insecten aantrekt, zal er op lange termijn, na vele generaties, uiteindelijk een nieuwe soort ontstaan die alleen bestaat uit exemplaren met die andere bloemkleur.

Ik vond ondertussen nog een ander exemplaar van stinkende gouwe met dezelfde dubbele bloemen, maar ergens anders, op een niet verontreinigde plaats. Blijkbaar komt deze mutatie dus wel vaker voor. En zal die ook niet toe te schrijven zijn aan chemicaliën. Het levert de plant trouwens geen selectief voordeel op.  Integendeel zelfs, want er moet juist meer energie worden gestoken in het vormen van dubbele bloemen. En dus is er weinig kans dat deze mutatie wordt doorgegeven aan een volgende generatie. Spijtig, want ik vond deze mutanten wel mooi!


6 gedachten over “Maak plaats voor de mutanten!”

  1. Inderdaad een mooie mutatie! Een bloem om in de gaten te houden.
    Een mooie biologieles alweer waarvoor dank, Maarten.
    Ergens hoop je dan weer dat het om een natuurlijk verschijnsel gaat.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.